Toprağı Bol Olsun Deyiminin Öyküsü

Sözlerin, sözcüklerin, deyimlerin, deyişlerin, özdeyişlerin, atasözlerinin derinliklerine iyi bakılırsa derinlikleri iyi düşünülürse onları dillendirenlere iyi kulak verilirse onların koynunda çağlardan çağa süzülegelen kişioğlunun öyküsünü görürsün.

İlk Çağ uygarlıklarında yaygın olarak Asya’da Gök Tanrı inancında ve Avrasya, Anadolu, Trakya gibi birkaç bölgede kişi öldüğünde değer verdiği özel eşyaları ile gömülürdü, bu eşyalar da genel olarak toplumlarda ilgi gören eşyalardı ( altın, gümüş, değerli madenler vb. ). Burada iki temel amaç öne çıkmaktaydı; birincisi ölüm sonrası yaşama inanmak, ikincisi Yaradan inancıdır. Bu geleneğe Türklerde kurgan, höyük ( korıgan, koru-mak eylemi kökenli ) denirdi. Adı gibi korumak amacı vardı, kurganın görkemi kişinin önemini, toplumca önemsenmişliğinin göstergesiydi, “ Toprağı bol olsun” deyimi Türklerde bu gelenek çıkışlıdır, İslam dinini benimseyiş sonrası Müslüman olmayan kişiler öldüğünde, onlar için adlandırılmıştır, İyi niyet taşımaktadır. Böylece özlü sözün, kalıp sözün kullanımı değişmiştir.

Not:

1.Yaygın olarak Osmanlıda kullanılmıştır.

2. Orhun Yazıtları, Balasagunlu Yusuf "Kutlu Bilgi", Kaşgarlı Mahmut " Türk Dilleri Toplu Sözlüğü", Edward Tryarski " Türkler ve Ölüm" kaynaklarından yararlanılmıştır.

Adnan Zencir

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Dede Korkut

Dede Korkut’tan, Türk edebiyat tarihinin kurucu kuramcısı Ordinaryüs Prof. Köprülü’nün dediği gibi tüm Türk yazınını bir yana; Dede Korkut’u bir yana koysanız Dede Korkut daha ağır basar. Üzerine söz, söylenemeyecek bir söz… Salkım salkım tan yelleri estiğinde, Sakallı boz turgay kuşu öttüğünde, Bedevi atlar sahibini görüp kişnediğinde, Sakallı uzun yâd kişi bağırdığında, Ak karalı seçildiğinde, Kalabalık Oğuz’un kızı, gelini süslendiğinde, Göğsü güzel ulu dağlara gün değdiğinde, Bey yiğitler, kahramanlar birbirine karıştığında, … ( Özden, günümüz Türkçesine çeviridir, çeviriyazı [ transkiripsiyon ] değildir. ) Dede Korkut adı tarih serüveninde; 13. yy. Moğol tarihçi Reşidüd-din’in “ Camiü’t Tevarih”inde “ Korkut”, 15. yy. Çağatay Türkçesi dilbilimcisi A. Şir Nevai’nin “ Nesaimü’l Muhabbe”inde “ Korkut Ata”, 17. yy. Hive Hanı, tarihçi Bahadır Han’ın “Şecere-i Terakime”sinde ( Terekeme-Türkmen ) “Korkut, Korkut Ata”, 15. yy. Osmanlı tarihçisi Hasan El Bayati’nin

Devamı

Çoyr Yazıtı ( İlk Türkçe Belge )

Dikilme Tarihi ve Yeri: M. S. 7. yüzyıl, Orhon Yazıtları’ndan yaklaşık kırk yıl önce…Sansar Ula ( Baga Sansar Dağı Moğolistan ) Yazıtın Anlatıcıları ve Yazıcısı: Tun Bilge, Tun Yeğen Erkin, yazıtın yazıcısı: Toluk. Önemsenmesi gereken öge, “tun” unvanı, sanı, Köktürkler Dönemi’nde, ikinci derece kağan soyundan olanlarca kulanılmıştır, yani aşina soylu… Bilindiği gibi “gece” anlamına gelmektedir. Yazıtın Özelliği: Orhon ABC’si ile yazılmış, yani yazı dili Türkçe olan ilk belgedir, yazıt balbal ( mezar taşı ) üzerine altı dize olarak yazılmış, pek anlam yaşımayan, ölmüş Tun Bilge ve Tun Yeğen Erkin adlı şadların Çin egemenliğinde olan Türk boylarının Çin’e baş kaldırıp II. Köktürk Kağanlığı’nı kuran İlteriş ( il tutan, devlet kuran ) Kutluk Kağan’a katılmalarını öneriyorlar. ( vasiyet ediyorlar ), balbalın bulunduğu yere ve zamana bakıldığında, bu kanı güçleniyor, yazıtta öne çıkan bir öge de birçok Köktürk yazıtında olduğu gibi bu yazıtta da aşina soyu, kağanlık,

Devamı

Hun Dilinden Türkiye Türkçesine Durum-İlgi Ekleri

1.BÖLÜM HUN DİLİNDE DURUM VE İLGİ EKLERİ 1.1. DURUM ( HAL) EKLERİ Çin yıllıklarında Türkler kendi adlarıyla ilk kez VI. yüzyıl ortalarında anılırlar, aynı yıllıklarda Türklerin Hunların ( Hsiungnu’ların) torunları oldukları belirtilir. Çinliler ile Hunların yakın bir hukuk içerisinde olduğundan, hiçbir olasılık güdülemeyeceği için Çin yıllıkları kaynak gösterilerek Hunların eskicil bir Türk dili ( ilk Türkçe) konuştukları ileri sürülebilir. Hunların konuştukları Türkçeden Çin yıllıkları referans alınarak bakıldığında, birçok sözcük ve tümcenin varlığı görülmektedir. Bunların en dikkat çekenleri: “ king-lak” Hunların tören kılıcı anlamına gelen sözcüktür. Bu sözcük, 11. yüzyıl eseri Divan-ı Lügat’ti Türk’te “kınrak” yani kasap bıçağı anlamına gelmekte olup Uygurcada da “kinrak” büyük bıçak, satır anlamı taşıyarak aynı zamanda Altaycada da “kınırak” iki yüzü keskin bıçak anlamını taşımaktadır. Türkolog Friedrich Hirth’e göre Hunca “King-lak” sözcüğü M.Ö

Devamı

ADNAN ZENCİR

Bu Blogda Ara